Riscos do sector pesqueiro

Saúde Laboral

Segundo a normativa vixente en materia de prevención de riscos laborais, a pesca non ten a consideración de actividade perigosa, xa que non figura na relación de actividades que merecen esta consideración (anexo I do RD 39/1999). Porén, a realidade da sinistralidade laboral indica o contrario, xa que é a segunda actividade con maior sinistralidade, só superada pola construción. As causas son moi variadas, pero hai dous factores determinantes á hora de sufrir estes accidentes:

O centro de traballo é unha embarcación, é dicir, unha plataforma móbil, sometida a ondas, correntes e outros fenómenos propios do medio acuático no que se atopa, e tamén aos obstáculos que se poidan atopar no seu paso.
Traballamos ao aire libre, suxeitos ás inclemencias do tempo (ventos, choiva, sol abrasador).

Estes factores xeran riscos propios da navegación, provocando a maioría dos accidentes mortais imputables á pesca: afundimentos, varamentos, colisións con outras embarcacións, homes ao mar,…

A pesca, pois, realízase nun ambiente que en moitas ocasións podemos considerar como “hostil”. Ademais, as condicións de traballo tamén poden contribuír a aumentar os riscos. Por unha banda, non hai horarios definidos, a actividade depende das capturas. Tampouco se contempla un soldo fixo, isto tamén depende de canto se capture e de que prezo se venda na lonxa. O sistema de remuneración coñécese como “a la parte”: as capturas repártense a partes iguais entre a tripulación; xeralmente o barco tamén recibe o seu.

O noso traballo céntrase na pesca en Galicia, concretamente, no sector das actividades de pesca de baixura (que inclúe a pesca extractiva, o marisqueo, tanto a pé como a flote, e as actividades en embarcacións auxiliares de acuicultura, que dan servizo ás bateas. ), que tamén ten características específicas que o distinguen da pesca de altura. A pesca galega tamén presenta características distintivas fronte á pesca doutras rexións, que contribúen a determinar as características diferenciais da nosa frota de baixura. En primeiro lugar, as actividades desenvólvense en pequenas embarcacións, especialmente no caso da flota artesanal ou artesanal, e, en ocasións, de considerable antigüidade. En moitos casos, sobre todo na recolección de marisco a flote, trátase de embarcacións de madeira, dornas ou gamelas, que sufriron lixeiras melloras, ou se transformaron directamente en planeadores de poliéster, cuxa lonxitude non supera os 6 metros. Traballar nestas embarcacións conleva numerosos riscos, xa que, a pesar de pescar case exclusivamente dentro das rías ou en zonas abrigadas, están moi suxeitas ás condicións atmosféricas e ambientais. Ademais, en moitos casos, só contan cun tripulante a bordo, feito que agrava as consecuencias dos posibles accidentes por falta de axuda.

1. Riscos de navegación

Como se indicou anteriormente, o barco é unha plataforma móbil, o que se traduce nun equilibrio inestable permanente, suxeito aos riscos producidos polas condicións meteorolóxicas e os obstáculos que aparecen durante a navegación, que poden ser rochas ou bancos de area, como outras embarcacións. Tamén hai un factor que pode contribuír a empeorar as consecuencias dos accidentes e que é o illamento, que fai imprescindible poder comunicarse coa Garda Civil, Salvamento Marítimo ou mesmo con outros buques que poidan axudar en situacións de emerxencia.

Os riscos considerados nestas situacións de emerxencia serían:

Afundimento (provocado por varias causas, incluíndo aterramentos e colisións).
Home pola borda (cae pola borda).
Comunicación (entendida como as dificultades que existen á hora de comunicar unha incidencia ou problema, xa sexa pola ausencia de equipos electrónicos, como VHF, ou pola súa deterioración).

2. Riscos de traballar nun barco

3. Riscos de acceso á embarcación

As condicións de acceso ás embarcacións, no caso da pesca de baixura, xeralmente non son tan seguras como deberían. O acceso aos barcos atracados en pontóns ofrece as mellores condicións de seguridade, pero estas situacións non sempre se dan, xa que son numerosos os pequenos portos que non teñen pontóns ou que teñen un número de prazas inferior ao das embarcacións existentes. Así, en moitos casos, os barcos fondean nos portos, utilizando o que se chaman mortos, ou en praias e espazos protexidos. O acceso a estas embarcacións require o uso de embarcacións ou chalanas, xeralmente movidas por remos, que complican esta operación, sobre todo naqueles días nos que o mar non se atopa nas condicións idóneas.