sector pesqueiro
ARTES DE PESCA > Bateeiros
Definición
A acuicultura é o termo xeral para definir o cultivo de peixes e mariscos. En Galicia o cultivo de bivalvos en batea é moi característico, sendo o cultivo de mexillón o predominante en volume. O mexillón (Mytillus galloprovincialis) é un molusco bivalvo que presenta unha característica forma de machado, de cor negra azulada no exterior. O interior é laranxa (femias) ou esbrancuxada (machos). Aliméntase por filtración e reprodúcese dando lugar a larvas que se unen ao substrato mediante filamentos chamados bysos, fibras creadas polo mexillón debido á secreción natural dunha proteína que se endurece ao contacto coa auga. Esta particularidade utilízase para o seu cultivo, xa que grazas ao seu byso está fixado ás cordas das bateas. Son un total de 3.337 bateos distribuídos en 5 rías (Ares-Betanzos, Muros-Noia, Arousa, Pontevedra e Vigo). Deles, Arousa é a de maior densidade, con case o 70% do total.
As bateas son estruturas flotantes fondeadas nas rías galegas e atadas a un ou varios mortos mediante unha cadea. As dimensións habituais son 27 metros de longo por 20 metros de ancho, aínda que tamén hai 23x22 e outras medidas. A normativa impide que unha conca teña unha superficie superior a 500 m2, aínda que se admiten 540 m2 porque se entende que os flotadores supoñen unha perda de superficie útil. Un tipo común de estrutura é a de 6 vigas principais e 12 vigas secundarias; Os dous dos extremos chámanse látegos e os travesaños onde se colgan as cordas son os puntos. Unha batea non pode transportar máis de 500 cordas nin poden superar os 12 m de lonxitude. Existe unha excepción ao número máximo: as cordas de cría, autorizadas de abril a setembro, que se distinguen das demais por estar atadas con gravata vermella, non computan para o total. Polo xeral, os botes son de madeira, mentres que os flotadores son metálicos. Hoxe en día comezan a facerse pías totalmente metálicas.
Este cultivo require o emprego de embarcacións que permitan o transporte ás tixolas e que estean dotadas de maquinaria auxiliar característica (guindastre, parafuso, desgranadora, clasificadora, cinta transportadora, corda, tolva, etc.). Estas embarcacións pertencen á 4a lista e poden acadar dimensións de ata 24 metros de eslora, caracterizadas por un envés moi baixo para poder saltar aos bateos sen dificultade.
O cultivo do mexillón é un proceso que varía ao longo do ano. Entre xaneiro e marzo realízase o traballo de encordado da cría (fazula), que se obtén das pedras e das propias bandexas onde se colocan os que se denominan “colectores”. O encordado faise a man para danar o menos posible o becerro porque é moi delicado e de tamaño pequeno. Para enganchar o mexillón á corda utilízanse rolos de gasa que o rodean e que o manteñen ata que consiga engancharse á corda.
Cando as cordas están moi cheas hai que desdobralas, porque os mexillóns quedan sen nutrientes pola densidade e tamaño dos exemplares e ademais o peso fai que se desprendan da corda.
DESCARGA OS MEXILLÓNS NO BARCO: Cando a cesta chega á embarcación, o mexillón segue pegado ás cordas, polo que é necesario soltalo antes da descarga ou procesado, operación que se realiza co molinete do guindastre. Para iso, a canastra colócase xeralmente na popa do barco e a liña enganchada do molinete pásase pola xesta. Segundo o sistema, a xesta ábrese, pásase e péchase, ou se está fixado, o gancho e a liña pásanse co gancho do barco Nalgunhas embarcacións, o proceso aínda se fai a man, sacudindo as cordas na cuberta. Unha vez que se solta o mexillón, a cesta ábrese ben na cuberta ou na tolva. Se se trata dun mexillón de tamaño comercial que se vai vender á fábrica, a cesta ábrese sempre na cuberta e neste punto remata o tratamento, xa que se descarga directamente no camión mediante a culler accionada polo brazo guindastre.
ELABORACIÓN DO MEXILLÓN : En función do punto do ciclo do mexillón ou do seu destino comercial realízanse unha serie de operacións sobre o mexillón. O mexillón debe retirarse das cordas. Para iso engánchanse ao guindastre e pásanse pola xesta para separar os mexillóns, que caen no cesto. Cando está chea, a cesta ábrese, depositando o seu contido nunha tolva ou directamente sobre a cuberta, onde ben mediante un parafuso ou unha cinta transportadora se alimenta o desgranador-clasificador. Este equipo de traballo encárgase de limpar e desgranar os mexillóns, e posteriormente clasificalos, grazas a grellas de distintos grosores.
1o) Se se trata de meixela (cultivo de mexillón sen talla comercial) a operación realízase a man, para non danar a fazula, sobre mesas provistas de rolos, polas que se pasan as cordas.
2o) A tolva, unha cinta transportadora ou un parafuso alimentan o desgranador. Este equipo de traballo separa os cucuruchos de mexillón mentres os lava. Do desgranador cae ao clasificador, que o separa grazas a reixas metálicas de distintos grosores. A clasificación pode ser manual ou mecánica.
3o) Se o mexillón se vai desdobrar (xa non se reproduce pero aínda non está listo para a venda), dende o clasificador cae na máquina de encordar, onde se fixa de novo ás cordas mediante rolos de gasa.
4o) Se o mexillón é fresco, unha vez alcanzado o tamaño comercial, colócase en bolsas. Para iso colócanse á saída do clasificador uns embudos metálicos cos que se enchen máis facilmente as bolsas ou tamén a través dunha cinta transportadora onde o mexillón cae na pesadora xa calibrada para que as bolsas se enchen co peso estipulado. Unha vez chegados ao porto, as bolsas colócanse sobre palés, asegúranse con película e descárganse co guindastre.
5o) Descarga: se vai á fábrica, o mexillón depositarase directamente na cuberta unha vez procesado e unha vez en porto, descárgase nun camión coa axuda dun guindastre.
